Ένας από τους σπουδαιότερους τομείς, στον οποίο η ΔΕΠΑ έδωσε ιδιαίτερη σημασία κατά τη διάρκεια της κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου, ήταν η αρχαιολογία. Από την αρχή του έργου γίνεται προσπάθεια να δημιουργηθούν οι κατάλληλες εκείνες προϋποθέσεις που θα επιτρέψουν την ομαλή διεξαγωγή των εργασιών παράλληλα με την πρόληψη της οποιασδήποτε καταστροφής των αρχαίων, την πλήρη συνεργασία με τις κατά τόπους Εφορείες Αρχαιοτήτων και τη σωστή οργάνωση των αρχαιολογικών εργασιών. Το αποτέλεσμα είναι να έρθουν στην επιφάνεια σημαντικά ευρήματα και να γίνουν γνωστές αρχαιολογικές θέσεις που πριν αγνοούνταν.

Όλα αυτά χρειάζονται βέβαια ιδιαίτερη προσπάθεια, συνεχή επαγρύπνηση στα τμήματα εργασίας που αφορούν εκσκαφές και δυνατότητα άμεσης επίλυσης των διαφόρων προβλημάτων που δημιουργούνται και που θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα την αδικαιολόγητη καθυστέρηση της κατασκευής του αγωγού ή την περίπτωση καταστροφής των αρχαίων λειψάνων. Για τον λόγο αυτό, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Υπουργείου Πολιτισμού και κάτω από την εποπτεία των κατά τόπους Εφορειών Αρχαιοτήτων, αναλαμβάνουμε το έργο της προστασίας των ευρημάτων που τυχόν εμφανίζονται στο όρυγμα του αγωγού.

Από τον Οκτώβριο, λοιπόν, του 1992 και μετά ξεκινά ένα χρονικό εντατικών επιφανειακών ερευνών, ερευνητικών τομών και σωστικών ανασκαφών κατά μήκος των 511 χλμ, που χρειάστηκε να γίνει από τα σύνορα Ελλάδας-Βουλγαρίας μέχρι την Αττική για την τοποθέτηση του αγωγού. Δραστηριότητες που δεν είναι πάντοτε εύκολες στην πραγματοποίησή τους, καθώς πρέπει να αντιμετωπιστούν πολλές φορές αντίξοες καιρικές συνθήκες, λάσπη, χιονόνερο, βροχή.

Τον Νοέμβριο του 1993, μετά από ενημέρωση του τρόπου εργασίας και κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου στα γραφεία της ΔΕΠΑ, μεταφερόμαστε στα εργοτάξια του Λιτόχωρου (Ελ. Μαυρομάτη) και της Δορκάδας (Μ Φαρμάκη) με σκοπό την άμεση επίβλεψη των εργασιών.

Εκείνη την εποχή γίνονται εκσκαφές στην περιοχή του Κορινού Πιερίας για τον αγωγό φυσικού αερίου, παράλληλα με εργασίες για την κατασκευή του νέου αυτοκινητόδρομου και της σιδηροδρομικής γραμμής στην περιοχή του Μακρύγιαλου. Το σύνολο αυτών των δραστηριοτήτων παρακολουθείται από τον υπεύθυνο για την περιοχή αρχαιολόγο της Εφορείας, ο οποίος μας ενημερώνει ότι στην περιοχή Κρανιά Κορινού υπάρχει αρχαίος οικισμός και αρχαίο νεκροταφείο, τα οποία είναι ήδη γνωστά από τα έργα κατασκευής του Α' κλάδου της εθνικής οδού Κατερίνης-Θεσσαλονίκης και από γεωτρήσεις σε αγρούς της περιοχής. Πραγματικά, μετά από κάποιες ημέρες εκσκαφών, στο 354 χλμ. του αγωγού, εμφανίζονται αργοί λίθοι, σε χώμα που δεν δικαιολογεί την ύπαρξή τους και είναι αποτέλεσμα ανθρώπινης δραστηριότητας. Έτσι, ξεκινάμε τις ανασκαφικές εργασίες. Διαρκούν δύο μήνες και έρχεται στο φως μέρος του ελληνιστικού οικισμού. Αποκαλύπτονται τμήματα σπιτιών, δωμάτια, εστίες και πολλά αντικείμενα της καθημερινής ζωής.

Τα διάφορα αντικείμενα, καθώς και τα θραύσματα της κεραμικής συλλέγονται προσεκτικά και γίνεται συστηματική φωτογράφηση των τομών. Μετά την πλήρη αποκάλυψη οποιουδήποτε αρχαίου χώρου τυχαίνει να βρίσκεται στην πορεία του αγωγού, πραγματοποιείται τοπογραφική αποτύπωση των αρχιτεκτονικών λειψάνων με τα πιο σύγχρονα μέσα από Τοπογράφο Μηχανικό του έργου.

Οι πέτρες αφαιρούνται και μετά από έγκριση της ΙΣΤ' Εφορείας Αρχαιοτήτων ο σωλήνας τοποθετείται μέσα στον αγωγό.

Η κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου γίνεται αφορμή για την πρώτη ανασκαφική έρευνα του παραπάνω οικισμού και την αρχή για μια μελλοντική επιστημονική ανασκαφή καθώς τον προσδιορισμό του χρόνου της εγκατοίκησης, αφού βρέθηκαν νομίσματα και μία συλλογή πολύτιμων για την έρευνα κινητών ευρημάτων.

Παράλληλα, με τη διεξαγωγή της ανασκαφής του Κορινού, ειδοποιούμαστε για την εύρεση ενός αγγείου στην περιοχή της Περίστασης Πιερίας. Με δύο εργάτες πηγαίνουμε στο 348χλμ. του αγωγού για να διαπιστώσουμε τι συμβαίνει. Στην παρειά του ορύγματος έχει εμφανισθεί η "κοιλιά" ενός αγγείου του οποίου το μέγεθος δεν μπορεί να εξακριβωθεί, αλλά μας δίνει ενδείξεις ότι πρόκειται για τεράστιο αποθηκευτικό αγγείο. Αν και φαίνεται απλό, θα χρειαστούν περίπου δύο εβδομάδες για να μπορέσουμε να φτάσουμε στο σημείο έδρασής του. Παρά τις προσπάθειές μας δεν θα καταφέρουμε να το βγάλουμε ακέραιο. Η υγρασία έχει κάνει τα τοιχώματά του εύθρυπτα. Σε κομμάτια το μεταφέρουμε στο αρχαιολογικό μουσείο του Δίου για συντήρηση και αποθήκευση.

Ο Ιανουάριος του 1993 περνά χωρίς ανασκαφικές δραστηριότητες, καθώς επικρατούν άσχημες καιρικές συνθήκες. Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο γίνονται δοκιμαστικές τομές κατά μήκος του άξονα, στο 314 χλμ., στην περιοχή Κουκούλα Πλαταμώνα στην Πιερία. Εδώ έχουμε ένα συστηματικό νεκροταφείο το οποίο έχει συληθεί πολλές φορές από αρχαιοκάπηλους της ευρύτερης περιοχής. Επιθυμία της Εφορείας είναι να διασωθεί οτιδήποτε μπορεί να δώσει στοιχεία για τη δραστηριότητα των αρχαίων κατοίκων της περιοχής. Ένας πήλινος αγωγός νερού κατασκευασμένος σε κομμάτια και συνδεδεμένος με τέτοιο τρόπο ώστε να μην υπάρχει διαρροή νερού και ένα θεμέλιο σπιτιού έρχονται στο φως.

Οι εργασίες για τον αγωγό στο νομό Λάρισας ξεκινούν στις 29-01-93. Οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η συνεργασία μας με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων, όπως και με όλες τις κατά τόπους Εφορείες, υπήρξε αρμονική και άκρως δημιουργική. Αρχικά πραγματοποιούνται κάποιες προληπτικές αυτοψίες. Στις 03-03-93 μια έκπληξη μας επιφυλάσσεται στην περιοχή βορειοανατολικά του χωριού Ιτέα. Αργά το απόγευμα ειδοποιούμαστε ότι ένα μηχάνημα του εργολάβου έπεσε μέσα σε τάφο κατά τη διάρκεια της διαμόρφωσης της ζώνης εργασίας στο 294 χλμ. του αγωγού. Οι εργασίες ξεκινούν αμέσως και παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες και το έντονα ανάγλυφο τοπίο, αποκαλύπτεται ένας μεμονωμένος τάφος που περιέχει τρεις ταφές. Μοναδικό κτέρισμά του αποτελεί ένα άβαφες χυτροειδές αγγείο.

Τον Ιούλιο του 1993, στο 504 χλμ του αγωγού, κοντά στο χωριό Προμαχώνα Σερρών, στη θέση "Κλειδί" εμφανίζεται άφθονη κεραμική βυζαντινής περιόδου, καθώς και ενδείξεις ύπαρξης νεκροταφείου. Πράγματι, μετά το πέρας των ανασκαφών που διαρκούν ένα μήνα και εκτείνονται σε όλο το πλάτος της ζώνης εργασίας, αποκαλύπτεται νεκροταφείο βυζαντινών χρόνων που εκτείνεται κάθετα στην πορεία του αγωγού. Κρίνεται σκόπιμο να πραγματοποιηθεί καμπύλη δυτικότερα αλλά και στη θέση αυτή του αγωγού εμφανίζονται τάφοι με τον ίδιο ακριβώς προσανατολισμό. Οι τάφοι είναι κιβωτιόσχημοι. Αφού ολοκληρώνεται η αποκάλυψη τους και η συλλογή των αντικειμένων, γίνεται ο σχεδιασμός τους και η τοπογραφική τους τοποθέτηση μέσα στο χώρο, ο οποίος και φωτογραφίζεται. Όλα τα στοιχεία παραδίνονται στην 12η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων στην Καβάλα, υπό την εποπτεία της οποίας πραγματοποιήθηκε η ανασκαφή. Στη συνέχεια οι τάφοι αφαιρούνται και τοποθετείται ο αγωγός στο όρυγμα.

Τον Αύγουστο του 1993, στο 109 χλμ του αγωγού, κοντά στο χωριό Χαιρώνεια Βοιωτίας, κατά τη διάνοιξη της ζώνης εργασίας αποκαλύπτεται παλαιοχριστιανικός ναός. Οι αρχαιολογικές εργασίες συντονίζονται πλέον από το εργοτάξιο της Θήβας (Μ. Φαρμάκη). Έτσι στις 9 Αυγούστου ξεκινά η ανασκαφή η οποία διαρκεί 3 περίπου μήνες και εκτείνεται σ' όλο το πλάτος της ζώνης εργασίας. Αποκαλύπτεται τρίκογχος ναός στρωμένος με λευκές ψηφίδες και δομημένος με αρχαίο υλικό σε δεύτερη χρήση. Εκτός από τον κυρίως ναό αποκαλύπτονται και διαφόρων διαστάσεων δωμάτια που τον περιβάλλουν. Η ανασκαφή ολοκληρώνεται και όλο το υλικό παραδίνεται στη Θ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στην Θήβα. Καθώς το ανατολικό όριο του συγκροτήματος γίνεται γνωστό, από δοκιμαστικές τομές που πραγματοποιούνται, γίνεται παράκαμψη, ώστε να διασωθεί ακέραιο το οικοδόμημα .

Τους επόμενους μήνες (Σεπτέμβριο, Οκτώβριο, Νοέμβριο) ανατολικά του χωριού Δαύλεια, στο 117,5 χλμ. του αγωγού εμφανίζεται τμήμα οικισμού. Η ανασκαφή περιορίζεται μόνο στο πλάτος του ορύγματος για τον αγωγό. Τμήματα σπιτιών, δρόμων (λιθόστρωτο) αλλά και αντικείμενα της καθημερινής ζωής των κατοίκων, που φανερώνουν τις συνήθεις δραστηριότητες τους και ζωντανεύουν μια αλλοτινή πραγματικότητα, βλέπουν το φως του παρόντος χρόνου.

Mετά από την συλλογή όλων των ευρημάτων και την καταγραφή των πολύτιμων στοιχείων, οι αρχαιότητες αφαιρούνται, έχοντας την έγκριση της Θ' Εφορείας Αρχαιοτήτων. Τον επόμενο μήνα, 500 μ νοτιότερα, αποκαλύπτεται φράγμα το οποίο εκτείνεται κάθετα στον αγωγό. Η εκεί περιοχή δικαιολογεί απόλυτα ένα υδραυλικό έργο μιας και στα βορειοανατολικά του φράγματος υπάρχει ο ποταμός Κηφισός, ενώ στα δυτικά υπήρχε, σύμφωνα με τις ρήσεις των ντόπιων, ρέμα νερού που ονομαζόταν Βρανέζος και πηγάζει από το παρακείμενο βουνό. Προφανώς το φράγμα διοχέτευε το νερό του Βρανέζου στον Κηφισό ώστε να εξασφαλίζεται περισσότερη ροή για μεγαλύτερη γονιμότητα στην καλλιεργήσιμη γη. Αφού αποκαλύπτουμε τμήμα του φράγματος και διαπιστώνουμε το υλικό και το τρόπο δομής του, ο αγωγός εισάγεται στο όρυγμα.

Μία περιοχή για την οποία έχουμε σίγουρες ενδείξεις ύπαρξης αρχαιοτήτων, χωρίς να έχουν προηγηθεί εκσκαφικές εργασίες, είναι το ύψωμα ''Καραλή'' της κοινότητας Αιγάνης Λάρισας, στο 308 χλμ. του αγωγού. Η πρώτη χάραξη περνάει πάνω από την κορυφή του λόφου, όπου είναι ήδη γνωστή στην αρχαιολογική υπηρεσία μία ελληνιστική θέση. Μετά από αλλαγή, που γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες της ΙΕ' Εφορείας, πραγματοποιούνται δοκιμαστικές τομές κατά μήκος του άξονα του αγωγού, καθώς έχουν εμφανιστεί θραύσματα αγγείων, κεραμίδες στέγης και ενδείξεις τοίχων σε διάφορα σημεία. Συνολικά αποκαλύπτονται τρεις τοίχοι οικοδομημάτων και ένας εντυπωσιακά μεγάλου πλάτους τοίχος, ο οποίος πρέπει να είχε οχυρωματικό χαρακτήρα, όλα ελληνιστικής περιόδου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κεραμική αυτής της περιόδου, χαρακτηριστικά κομμάτια της οποίας βρίσκουμε στους χώρους που ορίζουν οι τοίχοι.

Μετά το πέρας της ανασκαφής ο χώρος κηρύσσεται αρχαιολογικός. Νιώθουμε ιδιαίτερη συγκίνηση γνωρίζοντας ότι με την κατασκευή του αγωγού έχουμε συμβάλλει παράλληλα στην προώθηση και την προβολή του πολιτισμού μας και έχουμε κάνει την αρχή για μια πιο διεξοδική επιστημονική ανασκαφή.

Πριν τελειώσει ο Δεκέμβριος αποκαλύπτεται στο 105 χλμ του αγωγού στην αγροτική περιοχή της κοινότητας "Θουρίου" Βοιωτίας λιθόστρωτο. Καθώς ολοκληρώνεται η ανασκαφή αναρωτιόμαστε μήπως αυτός ο δρόμος συνέδεε στην αρχαιότητα δύο αταύτιστους μέχρι σήμερα, μεγάλους προφανώς οικισμούς, μιας και το πλάτος του λιθόστρωτου δείχνει ότι δεν πρόκειται για έναν απλό επαρχιακό δρόμο αλλά για μια κύρια οδική αρτηρία που επέτρεπε ακόμα και τη διέλευση τροχήλατης άμαξας. Δυστυχώς όμως ούτε ο χρόνος ούτε η φύση της δουλειάς μάς επέτρεψε να βρούμε την αρχή και το τέλος αυτής της οδού. Εντούτοις πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό το γεγονός ότι από αυτήν την ανασκαφή δόθηκαν οι ενδείξεις που ίσως αργότερα οδηγήσουν σε κάποια ανακάλυψη πολύ σημαντική.

Εξακολουθούμε να βρισκόμαστε στην περιοχή του "Θουρίου", στη θέση που οι ντόπιοι ονομάζουν "Kουμούλια", ένα χιλιόμετρο νοτιότερα της προηγούμενης ανασκαφής. Εκεί, κατά την εκσκαφή του ορύγματος παρουσιάζεται πολλή κεραμική με αποτέλεσμα οι εργασίες για τον αγωγό να σταματήσουν και να αρχίσει η ανασκαφή. Ο χειμώνας είναι βαρύς αλλά ο χρόνος μας πιέζει και αναγκαζόμαστε να δουλέψουμε κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες. Το αποτέλεσμα όμως μας αποζημιώνει. Η ανασκαφή επεκτείνεται σ' όλο το πλάτος της ζώνης εργασίας και αποτέλεσμα αυτής είναι η επιβεβαίωση των σκέψεων-υποθέσεών μας με αφορμή τις εργασίες στο 105 χλμ. με την αποκάλυψη της λιθόστρωτης οδού, ότι εδώ έχουμε να κάνουμε με οικισμό, τμήμα του οποίου ίσως είναι το λιθόστρωτο της προηγούμενης ανασκαφής.

Τον Ιανουάριο του 1994 ανοίγεται για την ελληνική ιστορία και για μας ένα μεγάλο κεφάλαιο. Με την εκσκαφή του ορύγματος στο 214 χλμ του αγωγού, στην περιοχή του Διλόφου Λάρισας εμφανίζονται τα λείψανα ενός αγνώστου μέχρι τώρα μυκηναϊκού οικισμού. Παρότι δεν επεκτεινόμαστε εκτός του ορύγματος φέρνουμε στο φως τμήματα σπιτιών, δωματίων, ένα εκ των οποίων με την είσοδο του, τουλάχιστον μια εστία και έντονα ίχνη καύσης. Λόγω των κατάλληλων συνθηκών του χώματος καταφέρνουμε να αποτυπώσουμε ίχνη δοκαριών και διαφόρων ξυλοκατασκευών.

Η σημασία της ανασκαφής του Διλόφου έγκειται στο γεγονός ότι μια νέα θέση εμφανίζεται στο χάρτη της Ελλάδας, τροφοδοτώντας μας με νέα επιστημονικά στοιχεία για την μελέτη της μυκηναϊκής περιόδου, την ακτίνα εξάπλωσης του πολιτισμού των μυκηναίων και τις επιδράσεις που είχαν σε περιοχές οι οποίες βρίσκονταν μακριά από την επικράτειά τους.

Το επόμενο ανασκαφικό μας βήμα γίνεται τον Μάρτιο του 1994 στα νότια του Τιλφουσίου όρους, του νομού Βοιωτίας, στο 88,4 χλμ του αγωγού. Εκεί αποκαλύπτεται ένας κιβωτιόσχημος τάφος. Η ταφή, με βάση το μέγεθος των κοσμημάτων που βρέθηκαν σ' αυτήν, χαρακτηρίζεται παιδική. Προφανώς πρόκειται για μεμονωμένο τάφο και όχι για συστηματικό νεκροταφείο. Τα αισθήματα που μας πλημμυρίζουν τη στιγμή της αποκάλυψης είναι μοναδικά. Δεν αποκαλύπτουμε μόνο μια ταφή και τα κτερίσματά της, αλλά δημιουργούμε ξανά έναν ολόκληρο κόσμο με τα χαρακτηριστικά του.

Στην ίδια περίπου περιοχή συνεχίζουμε να δουλεύουμε και τον υπόλοιπο Μάρτιο. Βορείως του Τιλφουσίου όρους, στο 90,8 χλμ του αγωγού, κατά την εκσκαφή αποκαλύπτεται γεωμετρικό νεκροταφείο άγνωστο έως τώρα. Οι εργασίες μας περιορίζονται μέσα στο όρυγμα. Η Θ' Εφορεία Αρχαιοτήτων αναλαμβάνει την ανασκαφή εκτός του ορύγματος, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τα ευρήματα μας ενθουσιάζουν και εντείνουν συγχρόνως τη θέλησή μας τόσο που δεν νιώθουμε καθόλου τη σωματική κούραση να μας βαραίνει.

Παράλληλα με τις εκσκαφικές εργασίες στο νομό Βοιωτίας, ολοκληρώνονται οι ανασκαφές στο νομό Λάρισας. Από το Εργοτάξιο της Λαμίας συντονίζονται πλέον οι ανασκαφικές εργασίες στο νομό Φθιώτιδος (Ελ. Μαυρομάτη). Στην περιοχή Ταράτσας - Αγ. Παρασκευής Λαμίας, στο 179,5 χλμ. του αγωγού, διερχόμαστε από αρχαιολογική περιοχή άγνωστης χρονολογικής περιόδου, το Μάρτιο του 1994. Η ΙΔ' Εφορεία Αρχαιοτήτων αρχίζει την έρευνα με δοκιμαστικές τομές, με σκοπό να εντοπίσει την έκταση των αρχαίων και να τα προσδιορίσει χρονολογικά.

Η ανασκαφή διαρκεί τέσσερις μήνες. Από την έρευνα στις τομές και το όρυγμα του αγωγού αποκαλύπτονται:

α) 103 τάφοι, σε πυκνή διάταξη οικοδομημένοι από μικρούς πλακαρούς λίθους, με λίθινη επικάλυψη. Συνιστούν οργανωμένο νεκροταφείο χριστιανικών χρόνων. Οι τάφοι περιέχουν εκτάδην τοποθετημένες ταφές, ακτέριστες - συνήθως - μερικές από τις οποίες εδράζονται σε δάπεδο από πήλινες πλάκες. Πολύ συχνό είναι το φαινόμενο των ανακομιδών, αν και οι τάφοι είναι σχετικά αβαθείς, περίπου 0,30μ.

β) 6 τάφοι του κιβωτιόσχημου τύπου πρωτογεωμετρικής περιόδου, μερικοί από τους οποίους καλύπτονται από τύμβο με λίθινο μανδύα. Οι τάφοι περιέχουν ανεσταλμένες στο πλάι ταφές που συνοδεύονται από ένα μικρό αγγείο, τοποθετημένο συνήθως εντός του τάφου αλλά και εκτός αυτού. Ο πλουσιότερα κτερισμένος τάφος (με διακοσμημένη κεραμική της ΠΓ περιόδου και σιδερένια αντικείμενα) αποτελεί την κεντρική ταφή του τύμβου.

Είναι εκπληκτικό το πόσο εμμένουν οι εκάστoτε κάτοικοι της περιοχής στη χρησιμοποίηση του συγκεκριμένου χώρου της Αγ. Παρασκευής ως χώρου ταφών, συμπέρασμα που αβίαστα εξάγεται από την επαναλαμβανόμενη χρήση για αυτόν το σκοπό.

γ) οικοδομικά λείψανα μυκηναϊκής περιόδου (τμήματα τοίχων και στρώμα καταστροφής), με λείψανα πιθαριού “insitu” τοποθετημένου στο δάπεδο.

Ενδιαφέρουσα παραμένει η μελέτη του ανασκαφικού υλικού, συμπεριλαμβανημένων και των οστών, για την διεξαγωγή συμπερασμάτων σημαντικών για την ιστορική πορεία και την ανθρωπολογική κατανομή της περιοχής.

Ο Απρίλιος μας βρίσκει κοντά στο χωριό "Βάγια" Βοιωτίας, εννέα περίπου χιλιόμετρα βόρεια από τη Θήβα. Εκεί στα 68,4 χλμ., 68,6 χλμ, και στο 68,8 χλμ του αγωγού αποκαλύπτουμε δυο ρωμαϊκές αγροικίες και ένα κλασικό αρχαϊκό νεκροταφείο. Η ανασκαφή διαρκεί τέσσερις περίπου μήνες οι οποίοι αποδεικνύονται πολύ αποκαλυπτικοί και ενδιαφέροντες για την αρχαιολογία. Η μία αγροικία έχει εντυπωσιακή υδροσυλλεκτική κατασκευή και τέτοια δομή που μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι χρησίμευε για πατητήρι σταφυλιών. Και στις δύο ρωμαϊκές αγροικίες έχουν χρησιμοποιηθεί κλασικές επιτύμβιες στήλες ως υλικό τοιχοδομίας και για το δάπεδο πλίνθοι (opusspicatum). Νιώθουμε ιδιαίτερη περηφάνια όταν βλέπουμε αυτές τις στήλες τοποθετημένες στην αυλή του μουσείου της Θήβας όπου ο επισκέπτης μπορεί να τις θαυμάσει και να διαβάσει τα ονόματα των νεκρών που αυτές φέρουν.

Το ίδιο εντυπωσιακά είναι και τα αποτελέσματα από την ανασκαφή στο νεκροταφείο. Εμφανίζονται τάφοι κεραμοσκεπείς, λακκοειδείς, λάρνακες, και ταφικοί πίθοι. Όλα τα κτερίσματα των τάφων μεταφέρονται και φυλάσσονται στο μουσείο της Θήβας. Οι ανασκαφές στη θέση αυτή ολοκληρώνονται στα τέλη Ιουλίου του 1995.

Παράλληλα, η Λοκρίδα αποδίδει ευρήματα, μερικά από τα οποία είναι μοναδικά για τις περιοχές στις οποίες ανακαλύπτονται. Στην Αμφίκλεια, στη θέση "Βρίλια” στο 134 χλμ. του αγωγού, έρχονται στο φως και ανασκάπτονται τάφοι που ανήκουν σε άγνωστο μέχρι τώρα νεκροταφείο, της κλασικής περιόδου. Συνολικά βρεθήκαν δέκα κιβωτιόσχημοι τάφοι, τρεις ταφές στο χώμα, δύο ταφές σε πίθους και δύο πώρινες λάρνακες. Οι νεκροί συνοδεύονταν από κτερίσματα, κυρίως αγγεία, χάλκινα κοσμήματα, όπλα, στλεγγίδες, νομίσματα, εξαρτήματα ένδυσης κλπ. Μερικά από τα αγγεία διακοσμούνται με παραστάσεις ερυθρόμορφης τεχνοτροπίας.

Στην κτηματική περιφέρεια Παλαιοχωρίου συμπληρώνονται οι γνώσεις μας για δύο νέους αρχαιολογικούς χώρους. Αρχές Ιουλίου του ίδιου χρόνου αποκαλύπτουμε στο 144,5 χλμ. του αγωγού και στη θέση "Μάρμαρα" δωμάτια ενός κτίσματος ρωμαϊκών χρόνων, ίσως μια “villarustica”. Τα ευρήματα συνίστανται σε χάλκινα νομίσματα, σιδερένια καρφιά, μία σιδερένια αιχμή βέλους, μολύβδινους συνδέσμους και θραύσματα γυάλινων αγγείων. Μέσα Αυγούστου εμφανίζονται δυο κιβωτιόσχημοι τάφοι στο 148 χλμ, στο Παλαιοχώρι Φθιώτιδος και ακολουθούν οκτώ πιθάρια της ΠΓ περιόδου στο 147 χλμ. που αποδίδουν χαρακτηριστική κεραμική και σημαντικό αριθμό χάλκινων κοσμημάτων, περονών, ψελίων, σφηκωτήρων, περιάπτων και περιδεραίων. Η εύρεση στη θέση αυτή ενός πρωτογεωμετρικού νεκροταφείου είναι μεγάλης ιστορικής σημασίας, διότι αποτελεί την πρώτη ένδειξη χρήσης του χώρου σε τόσο πρώιμη περίοδο.

Νοτιοανατολικά των ταφικών πίθων, στη θέση Παληόβρυση, ανακαλύπτονται ρωμαϊκά κτίρια και δύο κεραμοσκεπείς τάφοι, λιθόστρωτο στο 149 χλμ, στη θέση "Κόκκαλη" και ρωμαϊκή κατασκευή με δάπεδο από πήλινες πλάκες στρωμένες και στερεωμένες σε σκληρό υδραυλικό κονίαμα που ίσως χρησίμευε ως υδατοδεξαμενή στο 146 χλμ. Στο σύνολό τους οι αποκαλυφθείσες αρχαιότητες προσφέρουν τη δυνατότητα για μια αρτιότερη προσέγγιση στην ιστορία της όχι πλήρως ερευνημένης και μελετημένης περιοχής του νομού Φθιώτιδας.

Παράλληλα, διεξάγονται έρευνες στο Αμπελοχώρι και στα περίχωρα των Θηβών, όπου αποκαλύπτουμε βυζαντινούς κεραμοσκεπείς τάφους.

Ενώ όλα δείχνουν ότι οι αρχαιολογικές εργασίες έχουν τελειώσει στο νομό Φθιώτιδος ειδοποιούμαστε από τον εργολάβο ότι κατά τον καθαρισμό του ήδη κατασκευασμένου ορύγματος εμφανίστηκε τάφος. Αν και το μηχάνημα έχει καταστρέψει τη δομή του, εντούτοις συλλέγουμε τα οστά, ένα νόμισμα και θραύσματα αγγείων. Η ταφή πρέπει να ήταν κεραμοσκεπής.

Ο Δεκέμβριος του 1994 μας βρίσκει στο νομό Πιερίας, για άλλη μια φορά, για την παρακολούθηση των εκσκαφών στο Νέο Παντελεήμονα. Είναι ιδιαίτερη τύχη για μας η αποκάλυψη τμήματος του πήλινου αγωγού που έδινε νερό από τους γύρω λόφους στο Κάστρο του Πλαταμώνα. Με τη βοήθεια ενός κατοίκου της περιοχής αποτυπώνουμε την πορεία του.

Σήμερα, παρακολουθούμε τις εργασίες που γίνονται στην περιοχή της Θεσσαλονίκης και προσπαθούμε να συνδυάσουμε την κατασκευή του αγωγού με τη συμβολή μας στη μελέτη του αρχαίου πολεοδομικού ιστού της πόλης. Ήδη έχει έρθει στο φως ένας σημαντικός παλαιοχριστιανικός ναός ο οποίος ερευνήθηκε από την 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και τμήματα της αρχαίας πόλης και των νεκροταφείων της.

Παράλληλα, στην Αττική στην περιοχή της λίμνης Κουμουνδούρου γίνεται επιφανειακός καθαρισμός της Ιεράς Οδού, της οποίας ένα αρκετά μεγάλο τμήμα έχει διασωθεί πλησίον της ζώνης εργασίας του αγωγού φυσικού αερίου.